Passa ai contenuti principali

Lina La Mattina

Picciuttedda senza pilu ‘ntra lu cori né supra la lingua

e un ciriveddu ca comu focu jittava faiddi
a deci, dudici anni, mi chiamavanu comu fussi ‘nciuria:
la vecchia di sittantacinc’anni, perciò la mastra
spinzirata e cuntenta quasi ogni ghiornu mi mannava
a gh’inchiri l’acqua a la funtana, a fari li cunsigni e la spisa
nni Carollu: unu di li megghiu cascavaddari di la Vuccirìa!

Si cunta ca ‘na vota chistu era, lu nobili mircatu
di ricchi principi e baruna ca scinnènnu pri lu Càssaru
s’ammuccàvanu pri li Pannèri o pri tutti ddi’ strati
e vaneddi ca portanu nnomu d’antichi mistèri: li Frinzari
li Chiavitteri, li Matarazzari... ma siddu scinnevanu
p’a scalunata di Via Roma, comu lapuna s’attruvavanu
già dintra lu ciuri a sucari cull’occhi e la vucca lu meli.

Era daccussì ammuntuatu ‘stu mircatu, cori anticu, ciarusu
e culuratu di Palermu c’artisti e furasteri d’ogni tempu
e paisi vennu ancora a fotografàri ogni so’ pirtusu
pirchì un granni pitturi, ‘nzemmula a viteddi, fillata, carduna
e ‘na fimmina cu lu culu ‘nfora, dintra ‘na tila ca pari linzolu
lu vosi ‘mmurtalari, ma li casci cu l’ova si li ‘nvintò
Guttusu pirchì nna cinquant’anni ca fazzu lu via vai
l’ova ammunziddati fora nun l’haiu vistu mai!

La Vucciria, quantu rigordi arruspigghia, quantu genti
s’allattaria ‘ntra la testa, unu a unu comu pupi di carrettu
li putissi pittari: pisciaioli, carnizzeri, putiari…
trasennu di S. Duminicu la prima tappa era Lucchese
un tempu, lu megghiu gilataru di Palermu: c’era sempri
di fari la cuda e a tempu di fistinu ci vuleva lu pizzinu!

Di ‘nfacciu barracchi di lignu fincennu d’essiri
putìi d’abbigghiamentu vìnninu di tuttu
pri quasari la genti: magghi, mutanni, pigiama,
fareddi, tappini, quasetti, ciripanni, bibberoni,
pettini spinguluna, bavareddi… ’nzinu lazzi
e pumata p’allustrari e fari novi li scarpi vecchi.

Quasi a la gnuni di la vanidduzza ca ‘na vota purtava
a li Cutidderi c’era don Raffaeli, lu sfinciaru
c’appena lu suli ‘ncuminciava a scinniri ‘nzinu a quannu
a mmari già runfuliava, sulu pisci e sasizza arrusteva
facennu di ciauru ‘mbriacari puru la “Madonna
di li traviceddi”, ca darreri ‘na cancillata comu fussi
carciarata, faceva bedda mustra di li so’ gioielli.

Propriu azziccatu a la grata c’era Saccuni
ca chinu di sacchi e sacchiteddi aveva l’antruni…
‘mbriachi all’addritta parevanu li sacchi c’attigghiavanu
la gula e l’occhi: fasoli, linticchi, grattuli, cruzziteddi…
lu beni di Diu di la manciunaria era ‘sta putìa!

Dui però sunnu li cosi ca mi fannu spinnari
moriri di malancunia: lu sangunazzu chinu di passuli
e cioccolatti a pizzuddicchia e la murtidda, ca ‘nzemmula
a umincelli, ficu, nuci, castagni, pupaccena, marturana…
m’arrigorda lu cannistru, ca ‘m punta di pedi di notti
si cunzava, mentri li picciutteddi spiranzusi sunnàvanu
d’attruvari cusà quali tisori ammucciati agnuni agnuni
pri cummimurari “la festa di li morti”…
usanza araba ca sulu ‘n Sicilia trova lu so’ tempo!

Ma jamu avanti nni ‘sta passiata ca mi porta n’arreri
nna lu fangu sciddicusu di casi e curtigghi persi
dunni allippàru puru li me’ passi, li me jorna…
‘mpustàmu unu a unu li fantasimi d’allura ca forsi
comu li “Biati Pauli, lu Kemònia lu Papiritu, nni caminanu
ancora sutta li pedi, abbàllanu, cantanu abbannìanu
nni lu strudusu labirintu chinu di frucchiuna di la menti.

Certu li putìi eranu tanti, attaccati comu quartari
ciancu a ciacu risulenti e nun tutti li pozzu arrigurdari
vi parru sulu di chiddi ca doppu cinquant’anni
sunnu ancora vivi nna lu civu di lu cori, di tutta la genti
ca puru a occhi ‘n chiusi putissi pittari siddu avissi tila
punzedda, culuri… li pittassi cu falara, coppuli, cilecchi…
pittassi cati, bagnini di zincu, quadara chini di stuppagghi
forbici e culini di Salvatore Cambria: l’ammola cuteddi.

Nfinalmenti sazìi di ciauri ma cu lu saccu vacanti
lu ficatu a pezzi pri l’abbìli, la fudda, li sciddicuna
s’arriva nni la chiazza e propriu di ‘nfacciu la prima cosa
c’ancora cadi sutta l’occhi è la scritta ‘n cinisi Shang-hai:
la tratturia ca di cinisi havi sulu lu nnomu, ca fici filinìa
nni dda’ gnuni, ca comu roccia è ancora ferma dda’
cu li so’ tenni russi, li tetti di pagghia e dda scritta ca di luntanu
pari, acciuratu disignu supra l’antica taverna ”Pirtusiddu”.

Un tempu, quannu la funtana di la chiazza
ca porta lu nnomu d’un vicerè napulitanu, mancu si vidìa
ammucciata com’era di tenni e lampuni ca puru lu suli
facianu giarniari…c’era lu purparu, cu li piatta e li spillonghi
ca parevanu opiri d’arti, speciamenti quannu, comu ballarina
ca fa lu ‘nchinu ci assittava sanu e annacusu lu purpu
cchiù tisu di la pasta chi sardi, forsi canticchia ‘nvidiusu
di li cumpagni chi satavanu supra li balati di Mancinu, Vitranu…

quantu voti, comu li purpi, vitti lu scappa scappa di picciotti
ca di ‘ntrallazzu vinnèvanu sicaretti ,‘nto volu spirevanu
bancareddi, accendini, scatuli di Marboru e palli Malli
ma siddu nun facevanu ‘ntempu spuntavano li manetti!

Di tutti ‘sti putìi, barracchi ca vinnevanu mussu
quadumi, pani ca meusa, ficudinnia, muluna…
vinnitura all’addritta cu panara di babbaluci, crastuna…
finuccheddi, vurrani, cicoria, menta, pitrusinu…
chidda ca misi radichi funnuti nni la panza di lu cori
è chidda di Sciarrinu lu drugheri, forsi picchì
già d’allura era la putìa cchiù antica, cchiù scurusa
cchiù stramma…china di tuttu chiddu, c’autri banni
nun c’era: assenzi pri lu rosoliu fattu ‘n casa, spezi
erbi ciarusi ca sulu lu riccu si puteva accattari…

cunsiddiratu ca s’attruvava nni lu cori di chiddu
ca ‘na vota era lu nobili quartieri spagnolu
propri ‘nfacciu la funtana di lu Garraffu, dunni ancora
si ponnu leggiri epìgrafi supra l’antruna di principi
e baruna, ca doppu l‘imperu romanu, li greci, li fenici
l’arabi, li nurmanni, li francisi… facennu cantari
tradimenti e cannuna, a passamanu, puru iddi e li burbuna
addivintaru patruni di la nostra bedda, antica terra.

Ca siddu d’un cantu ficiru granni la Sicilia di n’autru
ammiscaru a tali puntu lu carattari di li siciliani
ca ereditannu pregi e difetti di tutti sti pupulazioni
nni vinni fora n’armalu stranu, n’armalu tuttu ciriveddu
e cori, spissu umili, ‘ndiffirenti, rassignatu a lu fatu
ca nni lu so’ diri e modu di fari havi una certa nubiltà
radicata dintra l’arma, ma ‘nzutta ‘nzutta è un veru
‘mmistinu, un jocu di focu di furbizia e fantasia
tuttu botti e tricchi tracchi ca spissu spara cavulati orbi
di la matina a sira, facennu cu la vucca casteddi nni la rina.

Ma lassamu stari la storia di li duminazioni e turnamu
a Sciarrinu dittu lu “cuncutrigghiu” pirchì attaccatu
a lu tettu vicinu a la porta aveva un grossu cuncutrigghiu
ca pareva vivu cu dda vucca aperta l’occhi lucenti
e li denti ca parevano ammulati, e faceva spaventu pinzari
ca d’un minutu all’autru di ‘n coddu puteva satàri
specialmenti siddu si canusceva la storia di lu so’ misteru.

Scinnennu, scinnennu, pri la nova Argintaria
ca po’gira a gùvitu pri la vecchia, scalavano li prezzi
li pisci però ‘nveci di satàri fitèvanu di biccumi
cipuddi e patati spissu eranu ammicchiuti
li vroccula ciura spampinati…ma cu vuleva sparagnari
‘nzinu nni Palmira: figghia d’un cumunista menzu foddi

aveva arrivari, arristannu spissu cu l’occhi chini
e lu saccu vacanti, sulu daccussì puteva diri ca la “Vucciria”
era ‘nfernu e paradisu supra la terra, paraddisu pri cu puteva
accattari, ‘nfernu pri cu puteva sulu ciarari, naschiari
speciamenti siddu taliàva cu la panza vacanti
genti chi mangiava a tutti l’uri e sempri a primu pitittu!

La gula nicchi nicchi ‘ncuminciava a fari cu tutta ddà rrobba
darreri lu bancuni: quagghi, cazzilli, rascaturi, panelli
cicireddu,sardi a beccafico, vroccula e carduna a la pastetta…
però si ti ‘nfilavi pri li Frinzari ca porta a viculu Paterna
dunni a punta di cantunera c’era lu famusissimu
“Dutturi di lu brodu”… era tutta n’autra storia
pirchì di lu 1890 cu li so’ piatti di quadumi
di trippa alivitana, di maccu di favi… lu dutturi
curava, arrivisceva li morti, faceva arricriari cu traseva
ma comu spina arriminava nni la panza la miseria.

Tuttu chistu oramai è sulu un rigordu, un sfregiu
di lu tempu ca nun torna, dunni lussu e abbunnanza
s’ammiscava a pitittu e ‘gnuranza, dunni ricchi tisori
d’arti e di cultura, si persiru comu li culura li sapuri
comu svintrati palazzi, ricchi d’archi, culonni, curnici…
comu la funtana di lu Garraffeddu ‘na vota virdi
e lussureggianti di papiri ora scarabbucchiata e allappata
di muschi c’addivintò gnuni p’arricogghiri munnizza.

La vuccirìa ora è zona morta, bona sulu pri li gatti
surci di cunnuttu e morti di fami, ca pinzannu
d’attruvari l’America, si vinninu li ràdichi
e vennu di luntanu pri elimusinari, fari li schiavi
finiri ‘ngalera o vurricati ‘nfunnu a lu mari…
sdirrubbata com’è, fradicia cotta e quasi diserta
arrigòrda li firùti di la guerra, quannu li bummi
sfardavanu li carni, scippavanu gammi, vrazza, arma e briu…

un’arma ca pri furtuna ciata ancora a la “Vuccirìa”…
ma lu fa a lu scuru, jucannu comu lu suli
a fari l’affacciareddu tra canali e stiddi…
lu senti sulu cu oramai havi li capiddi bianchi
la peddi comu pruna o nespuli arrappati…
lu senti sulu cu’ pinzannu a li so’ ciauri a li so’ culura
a lu so’ anticu splìnnuri, senti strinciri lu cori comu
a lu rigordu di la prima vasata, lu primu amuri mai scurdatu!

Certu, nni ‘sta longa puisia, puema o cuntu chi sia
nun pozzu fari vidiri a culuri la “Vucciria”
né fari sentiri li ciauri ca si persiru nni lu saccu
senza funnu di lu tempu…la “Vucciria”
di lu sicilianu ca vali cchiù di deci miliardi
ca quasi tuttu lu munnu canusci e nni mmirìa…
ca fa vulari comu palumma e porta ‘n celu ‘sta terra
la putiti vidiri nni la nobili curnici di “palazzu Steri”.

La me’ “Vucciria” è un quatru puvireddu
pittatu nni la tila di lu cori ca nuddu vidi, nuddu senti
cu li culura di li palora e lu punzeddu di la mimoria
ammugghiatu nna li fasci sculuruti di lu rimpiantu
pri lu tempu virdi ca si fici ‘ncrucculutu e stancu
sarbatu ‘ntra un casciuni vacanti ca nuddu cchiù grapi…
m’abbasta un sonu ‘na vuci un ciauru un sapuri
e comu diavulu o spirdu nni la notti, sata fora.

3 Marzo 2005 LINA LA MATTINA

Primo premio assoluto alla XXXI Edizione del Premio Internazionale
di Poesia “Città di Mari
neo”

Post popolari in questo blog

Eva Riccobono

Eva Riccobono da modella a cantante e attrice  Eva Riccobono, 27 anni, è una delle rare top model targate Italia. Anche se ormai da circa un anno non sfila più, continua a lavorare nel mondo della moda per foto, campagne pubblicitarie e dintorni. È una palermitana anomala, padre siciliano (Giacomo), madre tedesca (Elizabeth), nonno paterno (Nicola, chiamato “il tedesco”), praticamente di discendenza normanna e si vede. Labbra - Matteo Ceccarini e Eva Riccobono Scoperta da Marco Glaviano in Sicilia, comincia la sua carriera di modella con una esclusiva per Dolce & Gabbana nel 2002, Bruce Weber la sceglie per il calendario Pirelli 2003 Si definisce un'apprendista, e tra i progetti per il futuro comprende: "Migliorarmi come attrice e come cantante".

Claudio Margiotta

Claudio Margiotta giovane attore di Mazara del Vallo (TP) Dati personali Nome Claudio Cognome Margiotta Data di nascita 27 novembre 1982 Luogo di nascita Mazara del Vallo (TP) Segno zodiacale Sagittario Professione Attore, personal trainer Altezza 1,75 m Peso 74 Kg Occhi Neri Capelli Neri Segni particolari Un tatuaggio sull’avambraccio sinistro Sogni nel l cassetto Continuare a crescere come attore e lavorare per la Taodue E per il momento è sotto i riflettori di "Vite Spiate" !!!